Ô ăn quan là 1 trò chơi tương đối phổ biến tại Việt Nam, và chừng như nằm gọn trong tiềm thức của chúng ta lúc nhớ về tuổi thơ. Vốn là một trò chơi dân gian được biết đến từ bao nhiêu thế hệ qua. Nó gắn liền với tuổi thơ của mọi người và các làng xóm đến những tỉnh thành. Ô ăn quan là một trò chơi mang đậm chất làng quê Việt Nam mà chúng ta có thể thấy được. Hôm nay, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về trò chơi thú vị và mang đậm bản sắc văn hóa của Việt Nam nhé!
Mục Lục
Giới thiệu về trò chơi ô ăn quan
Ô ăn quan là một trong những trò chơi dân gian khá hấp dẫn bởi tính chiến lược và linh động của nó. Trò chơi mang đến nhiều điều thú vị khiến người chơi cảm thấy hứng thú, nhạy bén hơn trong việc tính toán để đưa ra chiến lược nhắm chiến thắng đối phương. Tuy rằng Ô ăn quan xuất hiện khá lâu đời, nhưng kỳ thực nguồn gốc của nó lại nằm cách Việt Nam ta khá xa mà cụ thể là châu Phi.
Cách chơi khá đơn giản, ô ăn quan không chỉ lan truyền đến Việt Nam mà còn đến các nước khác, từ đó trò chơi có nhiều biến thể và mang các màu sắc văn hoá khác nhau vô cùng thú vị. Nhưng, tựu trung lại trò chơi dân gian đơn giản này mang cùng một ý nghĩa là rằng giúp cho con người hiểu được sự quan trọng của hạt giống, mùa màng xa hơn nữa là phải quý trọng thời vụ và nông nghiệp.
Một trong những trò chơi dân gian Việt Nam đặc sắc thuộc nhóm cờ phải nhắc đến đó chính là trò chơi ô ăn quan. Đây là trò chơi rất thường được các bạn nhỏ lựa chọn để chơi vào những giờ giải lao hay những lúc rảnh rỗi cuối tuần. Với dụng cụ rất đơn giản có thể dùng đá sỏi, hoặc gạch vụn để làm quân và phấn để kẻ ô là bạn đã có thể chơi trò chơi này. Cách chơi trò chơi ô ăn quan và luật chơi cũng khá đơn giản, ai cũng có thể chơi trò chơi này.
Nguồn gốc của trò chơi ô ăn quan
Trò chơi ô ăn quan có nguồn gốc lâu đời, người ta cho rằng nó đã xuất phát từ một nơi khá xa Việt Nam, cụ thể là miền lục địa châu Phi. Tại đây nó có tên gọi là Awale (túi hạt), tên ô ăn quan cũng một phần nào đó bắt nguồn từ cái tên này.
Trò chơi xuất hiện ở Việt Nam từ thời điểm nào và có nguồn gốc ra sao vẫn chưa được làm rõ nhưng có thể nói nó đã có mặt trên đất nước chữ S từ rất lâu đời. Có thể trò chơi này được lấy cảm hứng từ những cánh đồng lúa, từ khát vọng người nông dân luôn mong ước sự sung túc, giàu có,… Ngoài ra trò chơi còn mang ý nghĩa về toán học trong một tác phẩm bàn về các phép tính trong trò chơi ô ăn quan của Trạng nguyên Mạc Hiển Tích.
Ô ăn quan đã từng rất phổ biến khắp 3 miền trên đất nước ta, trở thành trò chơi thú vị mang lại nhiều niềm vui tiếng cười. Tuy nhiên, khi xã hội ngày càng phát triển như hiện nay, trẻ em dường như đã không còn biết đến trò chơi truyền thống này. Hiện tại, trò chơi ô ăn quan vẫn được lưu truyền và gìn giữ tại Bảo Tàng dân tộc Việt Nam.
Những điều cần chuẩn bị trước khi chơi
Quân chơi
Quân chơi gồm 2 loại là dân và quan. Bạn có thể sử dụng những đồ vật có kích thước phù hợp để làm quân như đá, sỏi, gạch vụn,… sao cho có thể cầm nắm nhiều quân cờ trên tay. Về số lượng dân sẽ là 50 còn quan sẽ là 2, tùy vào luật chơi mà có thể thay đổi số lượng.
Dân sẽ được đặt trong những ô vuông mỗi ô sẽ đều gồm 5 dân. Quan sẽ đặt trong 2 ô bán nguyệt ( kích thước của đồ vật làm quan thường to hơn so với quân để dễ dàng phân biệt.
Bàn trò chơi hoặc vẽ khung chơi ô ăn quan
Bàn trò chơi ô ăn quan mầm non khá đơn giản, bạn có thể tận dụng. Những mặt phẳng như nền đất, vỉa hè xi măng. Miếng gỗ phẳng để vẽ trên đó kết cấu của bàn chơi này. Bàn chơi sẽ có dạng một hình chữ nhật với kích thước sao cho thuận tiện việc rải quân của người chơi. Trong hình chữ nhật lớn đó sẽ chia thành 10 ô vuông, mỗi bên 5 ô vuông và đối xứng với nhau. Ở 2 đầu của hình chữ nhật, bạn sẽ vẽ hai hình bán nguyệt hướng ra ngoài. Các ô hình vuông bên trong hình chữ nhật sẽ là ô quân ( hoặc dân ) còn ô bán nguyệt sẽ là ô quan.
Số người chơi
Trò chơi cần có ít nhất 2 người chơi ngồi ở 2 bên cạnh dài hình chữ nhật. Số lượng người chơi có thể nhiều hơn nhưng sẽ đều quy đổi về 2 đội chính. Những ô vuông nằm về phía bên nào sẽ thuộc quyền kiểm soát của bên đó
Cách chơi trò chơi ô ăn quan
Để có thể chơi trò chơi này bạn cần nắm bắt được luật chơi ô ăn quan như sau:
Quy ước về người thắng cuộc
Người chiến thắng trò chơi sẽ là người có số dân quy đổi nhiều hơn khi trò chơi kết thúc. Thông thường, mỗi dân sẽ là một đơn vị và quan thường sẽ bằng mười dân tùy theo quy định.
Bắt đầu trò chơi
Tìm người đi trước và xác định luật chơi: Tìm ra người đi trước. Thông qua trò chơi oẳn tù tì hoặc thỏa thuận. Mỗi người chơi sẽ. Tự đề ra phương án tối ưu nhất cho mình để có thể ăn được nhiều dân và quan nhất. Người chơi có thể đặt luật để trò chơi. Không bị kết thúc sớm do ăn quan ngay từ lượt đầu. Cụ thể khi quan có ít dân ( số dân nhỏ hơn 5 trong ô quan thì không được ăn quan ). Nếu đi vào trường hợp này sẽ bị mất lượt.
Rải quân để ăn quân và quan
Tiến hành rải quân để ăn quân và quan: Sau khi xác định được người chơi đầu tiên. Người này sẽ tiến hành rải quân như sau:
Dùng tất cả số quân trong một ô vuông bất kì thuộc quyền kiểm soát của. Mình rồi tiến hành rải đều mỗi ô tiếp theo ( theo chiều kim đồng hồ hoặc ngược lại tùy ý) 1 quân kể cả ô quan. Khi đã rải đến ô cuối cùng sẽ tùy từng trường hợp. Mà có cách xử lý khác nhau, cụ thể như sau:
– Trường hợp 1: liền sau ô cuối cùng vừa rải là một ô chứa quân thì người chơi. Tiếp tục dùng số quân trong ô đó để rải tiếp ( lưu ý rải theo cùng chiều lúc đầu )
– Trường hợp 2: liền sau ô cuối cùng vừa rải là một ô trống ( kể cả ô quan và dân). Rồi sau đó là một ô chứa quân thì bạn sẽ sở hữu tất cả những quân trong ô đó. Nếu liền sau ô bạn vừa ăn quân đó lại là một ô trống rồi tới. Một ô chứa quân nữa thì bạn lại. Tiếp tục ăn quân trong ô đó,… nếu cứ như thế thì người chơi sẽ ăn liên tục. Số quân ăn được sẽ loại ra khỏi bàn chơi và cất về phía người sở hữu.
– Trường hợp 3: liền sau ô cuối cùng bạn vừa rải là 2 ô trống liên tiếp. Hoặc một ô quan có chứa quân thì bạn sẽ bị mất lượt. Đối phương sẽ là người tiếp tục trò chơi.
Trường hợp đặc biệt trong ô ăn quan
Trường hợp đặc biệt: cả 5 ô thuộc quyền kiểm soát của người chơi. Không còn bất kỳ quân nào nữa mà lại là lượt đi của mình. Lúc này, người chơi sẽ dùng 5 trong tổng số quân mình đã ăn được rải đều. Mỗi ô 1 quân rồi thực hiện việc di chuyển quân. Nếu người chơi không có đủ 5 quân thì có thể mượn đối phương. Hoặc đổi quan ra quân với đối phương ( nếu người chơi có được quan nhưng thiếu dân ). Số quân mượn sẽ được trả lại sau khi tính điểm.
Trò chơi kết thúc, tính điểm: Trò chơi ô ăn quan 2 người sẽ chính thức kết thúc. Khi ô quan không còn bất cứ một quân hay quan nào nữa.
Những quân còn lại trong các ô vuông sẽ thuộc quyền sở hữu của bên kiểm soát. Tiếp đến, người chơi mỗi bên sẽ tự đếm số lượng quán. Quân mình có được, ai nhiều hơn thì người đó chiến thắng.
Ý nghĩa của trò chơi ô ăn quan
Trò chơi ô ăn quan mang đến nhiều ý nghĩa giúp các bạn nhỏ. Có những giây phút vui chơi lành mạnh và vui tươi nhất:
– Tạo niềm vui tiếng cười giải tỏa những áp lực khi học tập.
– Tạo sự gắn kết bạn bè.
– Rèn luyện khả năng nhanh nhẹn, tính toán linh hoạt.
Cuối cùng
Dù giờ đây công nghệ phát triển, trẻ em dường như không còn biết đến. Những trò chơi dân gian thuần túy như ô ăn quan. Nhưng có lẽ những dấu ấn của trò chơi này. Vẫn còn mãi trong tâm trí những con người Việt Nam thế hệ trước. Hiện nay trò chơi ô ăn quan cũng có các phiên bản ô ăn quan online để các bạn nhỏ dễ dàng tiếp cận hơn.
Hy vọng qua bài viết trên đây, các bạn có thể hiểu hơn hoặc nhớ lại những điều tuyệt vời đến từ trò chơi này. Hãy tiếp tục theo dõi website của chúng tôi để khám phá thế giới trò chơi dân gian và văn hóa Việt Nam đầy độc đáo bạn nhé!