Tết Đoan Ngọ hay còn được biết đến gọi là tết sâu bọ, tết Đoan Dương. Được tổ chức vào hằng năm vào giờ Ngọ, mùng 5 tháng 5 Âm lịch. Đây được xem là một ngày tết truyền thống không chỉ có tại Việt Nam mà rất nhiều đất nước khác tại khu vực châu Á như: Triều Tiên, Nhật Bản, Đài Loan, và Trung Quốc. Đặc biệt vào ngày dịp này, mọi người cùng nhau phát động bắt sâu bọ, tiêu diệt các loài côn trùng gây hại trên cây trồng. Dưới đây, chrusan.com sẽ giới thiệu đến bạn chi tiết về các phong tục của ngày tết này.
Mục Lục
Tìm hiểu về ngày tết Đoan Ngọ
Đoan ngọ là bắt đầu giữa trưa (Đoan: mở đầu, Ngọ: giữa trưa) còn dương là mặt trời, là khí dương. Đoan dương có nghĩa là bắt đầu lúc khí dương đang thịnh.
Đây là một ngày Tết truyền thống dựa trên văn hóa – tín ngưỡng dân gian Phương Đông. Nhằm đánh dấu một giai đoạn mới mở đầu cho những điều tốt đẹp; cầu cho mùa màng bội thu, sinh nhai thuận lợi. Trong ngày Tết Đoan Ngọ người ta thường có những tục lệ khác nhau như: Tục chiết sâu bọ; Tục nhuộm móng chân – móng tay; Tục tắm nước lá mùi; Tục khảo cây lấy quả, Tục hái thuốc vào giờ Ngọ…
Tại mỗi nước khác nhau những tục lệ và nghi thức cho ngày Tết Đoan Ngọ lại khác nhau. Ở Đông Á có Việt Nam, Triều Tiên và Trung Quốc ngày Tết này được bảo tồn và chân trọng lưu giữ.
Những phong tục trong ngày Tết Đoan Ngọ
Tục đánh cây
Đúng 12 giờ trưa vào ngày Tết Đoan Ngọ, ở nhiều địa phương sẽ thực hiện tập tục khảo cây hay còn gọi là đánh cây. Những cây bị khảo thường là những loại cây ăn quả ít ra quả hoặc bị sâu bệnh.
Nghi thức khảo cây sẽ có 2 người: Một người tuổi sẽ trèo lên cây đóng vai cây, người còn lại ở dưới, cầm dao, gõ vào gốc cây và bắt đầu đưa ra các câu vấn đáp để người ở trên trả lời, các câu hỏi như: Tại sao năm nay cây cối không đơm hoa, kết trái?, Mùa cây sau quả có ra nhiều không?,…Theo quan điểm xưa, nếu thực hiện điều này và kèm theo ước muốn sung túc, đầy đủ thì sẽ được theo ý nguyện.
Tục hái lá thuốc
Vào trưa 12 giờ, ở nhiều địa phương thường thấy là những vùng thôn quê, người dân sẽ rủ nhau đi hái lá thuốc. Theo quan niệm của người xưa truyền rằng, 12 giờ trưa là thời khắc dương khí tốt nhất. Vì mặt trời sẽ tỏa ra ánh nắng tốt nhất trong năm. Do đó các loại cây lá hái trong thời gian này có tác dụng chữa bệnh tốt nhất.
Các loại cây thường hái thường sẽ là các loại cây cỏ có tác dụng chữa bệnh như các bệnh ngoài da; hay các bệnh đường ruột. Sau khi hái về, người dân sẽ đun nước tắm hoặc xông hơi để phòng hoặc trị bệnh.
Tắm với lá cây mùi
Cây mùi là một loại cây lá nhỏ và có mùi thơm. Theo tục truyền, lấy cây mùi đun nước tắm trong ngày này sẽ tránh được gió máy, cảm mạo, trừ độc. Và mang lại sức khỏe tốt.
Ăn nhiều loại trái cây để giết sâu bọ
Vào ngày này, nhiều người tin rằng việc ăn một số loại trái cây có vị chua như: mận, cam, bưởi, xoài,… có thể loại trừ được sâu bọ, mầm bệnh trong hệ tiêu hóa. Bên cạnh đó, việc ăn trái cây đầu mùa cũng thể hiện được mong muốn một cuộc sống đầy đủ, cây cối đơm hoa, kết trái.
Cùng gia đình ăn cơm rượu nếp
Vào ngày mùng 5 tháng 5 hằng năm, nhiều gia đình sẽ quây quần sum họp với nhau; và cùng ăn cơm rượu nếp cẩm. Cơm rượu nếp cẩm là cơm từ gạo nếp cẩm được nấu lên men cùng với rượu. Đây là món ăn có vị ngọt và chữa được nhiều bệnh như suy nhược cơ thể, làm giảm cơn khát, trị chứng ra mồ hôi trộm.
Phong tục này đã có từ lâu đời. Nhằm thể hiện mong muốn đẩy lùi được mầm bệnh trong cơ thể; mang lại sức khỏe dồi dào và tươi trẻ.
Ăn bánh ú tro
Bánh ú tro cũng là một món ăn đặc trưng và không thể bỏ qua trong ngày Tết Đoan Ngọ. Bánh ú tro dễ ăn, dễ tiêu làm mát ruột, thường ăn với đường hoặc mật. Bánh được gói lại thành từng chùm, một chùm thường từ 7 – 10 cái và cho vào nồi luộc. Cứ vào dịp Tết Đoan Ngọ, nhiều gia đình sẽ cùng nhau quây quần bên nhau, ăn bánh và cùng nhau trò chuyện.
Tục ăn thịt vịt
Theo Đông y, thịt vịt có tính mát và có tác dụng giải nhiệt rất tốt. Vì thế người Việt Nam, đặc biệt ở miền Bắc nhiều gia đình còn giữ phong tục ăn thịt vịt trong Tết Đoan Ngọ; để bồi bổ và thanh lọc cơ thể.